සබරගමුව මහා සමන් දේවාලය

සබරගමුව මහා සමන් දේවාලය

රත්නපුර කොළඹ ප්‍රධාන මාර්ගයේ රත්නපුර නගරාසන්නයේ පිහිටි මාරගහයට නම් ස්ථානයෙන් දකුණට හැරී පානදුර මාර්ගයේ කිලෝමීටර් 02 ක් පමණ ගමන්කල විට සබරගමුව මහා සමන්දේවාලය හමු වේ. දේවාලය අවට ප්‍රදේශය ‘දේවාලේගාව’ යනුවෙන් හදුන්වන අතර එක් පසෙකින් කළු ගඟද අනෙක් පසින් රත්නපුර - පානදුර මහා මාර්ගයෙන් මායිම් වී ඇත. සුමනසමන් දෙවියන් වෙනුවෙන් ඉදිකෙරුනු ප්‍රධානතම දෙවොල මෙය වන අතර එබැවින් ‘සබරගමු මහ සමන්දේවාලය’ ‍යනුවෙන් ප්‍රකට වී තිබේ.

සබරගමු ම‍හා සමන් දේවාලය පුරාවස්තු ආඥා පනත යටතේ ප්‍රකාශයට පත් කළ ආරක්ෂිත ස්මාරකයකි. එහි පාලන කටයුතු සිදුකෙරෙනුයේ බස්නායක නිළමෙ වරයෙකුගේ මෙහෙයවීමෙනි. ඓතිහාසික තොරතුරු අනූව මහා සමන්දේවාලය ඉදිවී ඇත්තේ ක්‍රි.ව. 1228-1263 දඹදෙනිය යුගයේහි විසූ සයවැනි පරාක්‍රමබාහු රජු දවසය.

ආර්යකාම දේවනම් රජුගේ මහා ඇමතිවරයා රත්නපුර ප්‍රදේශ‍ෙය් මැණික් ගැරීමේ කටයුතු සිදුකරමින් රාජභාණ්ඩාගාරය තර කිරීම ඔහුට පැවරී ඇත. ආර්යකාමදේව ඇමතිවරයා රත්නපුරයට පැමිණ මුලින්ම තම පැමිණී රාජකාරිය නිසි ලෙස ඉදිකොට දෙන ලෙස පිහිට ආරක්ෂාව පතා රජතුමා වෙනුවෙන් සමන් දෙවිදුට භාරයක් වී ඇත.

ඉන් පසු මැණික් ගැරීමේ කටයුත්ත සාර්ථක වී වටිනා මිණිකැට රාශීයක් ලැබී ඇත. මේ බව දැනගත් ‍සයවැනි ප රාක්‍රමබාහු රජතුමා බෙහෙවින් සතුටු වී සමන් දෙවිදුන් වෙනුවෙන් මහා දෙවොලක් ඉදි කිරීමේ කටයුත්ත ආරම්භ කර ඇත.

ආර්යකාම දේව ඇමතිවරයා ඒ කටයුත්තද භාරගෙන සබරගමු මහා සමන්දේවාලය ඉදිකො‍ට ඇත. මහා සමන්දේවාලයට දකුණුපසින් කළුග‍ඟේ එහා ඉවුර මස්තකයෙන් ඓතිහාසික පොත්ගුල් විහාරය පිහි‍ටා ඇත. පොත්ගුල් විහාරය වලගම්බා රජු දවස කරවූවක් බව පැවසේ

ආර්යක‍ාමදේව මහා අමාත්‍ය වරයා මහා දෙවොල ඉදිකිරීමට පෙර මෙම ස්ථානයේ සබරගමුවෙහෙර නම් බෞද්ධ සිද්ධස්ථානයක් පැවත ඇත. එයද වලගම්බ රජු කරවූවක් බවට විශ්වාස කෙරේ. ආර්යකාමදේව ඇමතිවරයා මෙම ස්ථානයෙහි සබරගමු මහා සමන්දේවාලය ඉදිකරන විට සබරගමු වෙහෙර නම් බෞද්ධ සිද්ධස්ථානයේ උපාංගයක් ලෙසින් මහා සමන් දේවාලය ගොඩනැගුවා විය හැක. පුරාවිද්‍යා පරයේෂන මගින් හෙලිකරගත් කරුණු අනූව මහා සමවන්දේවාලය සාදා වර්ෂ 200 කට පමණ පසුව එය පිළිසකර කර තිබේ. ක්‍රි.ව. 1410 දී පමණ ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ රජකල ශ්‍රී සංඝබෝධි හයවැනි පරාක්‍රමබාහු රජු විසින් මේ සඳහා රිදී පඩුරු 26000 ක් වැය කළ බව කියවේ. මෙම පිළසකර කටයුත්ත මෙහෙයවා ඇත්තේ ආර්යකාමදේව අමාත්‍යවරයාගේ මුනුපුරෙකු වූ නීලප්පෙරුමාල් නැමති පඩිවරයෙකි.

ඈත සිට බලනකල සබරගමු මහා සමන්දේවාලය ආරක්ෂීත කොටුපවුරකින් වටකර ඇති මහා බලකොටුවක් ලෙස දිස්වේ. මහා සමන්දේවාලයට ඇතුලු වීමට වාහල්කඩ දොරටු දෙකක් ඇත. එයින් ප්‍රධාන දොරටුව මහුණලා තිබෙනුයේ ඊසාන දෙසටය. සතියේ දින හතෙන් එකද දිනකවත් ඊසාන දෙසට මරු සිටින්නේ නැත. මෙම දොරටුව නිර්මාණය කර ඇත්තේ දෙවොල තුලදී ඕනෑම සුභ කටයුත්තක් සිදුකර මරුට මුහුණ නොදී පිටව යා හැකි ආකාරය‍ටය.

එය ඉපැරණී ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ සබරගමු ලකුණ පෙන්නුම්කරන නිර්මාණයකි.

සබරගමු මහා සමන්දෙවොල පරසතුරු උවදුරු රාශීයකටම මුහුණ දුන් තැනකි. දෙවොල නිමකර ඇත්තේ කලුගල් සහ මැටියෙන් කල බිත්ති වලිනි. එම බිත්තියක් අඩි දෙකක් පමණ ඝනකමය. වහලය බොහෝම ශක්ති සම්පන්නය. බාල්ක හා පරාල වලට යොදාගෙන අත්තේ වටිනා දැව වර්ගයන්ය. වහලය සෙවිලිකර ඇත්තේ පෙති උළු වලිනි. අතීතයේදී දේවාලය වටා ශක්තිමත් කලුගල් බැම්මක් තිබුනුබව තැනින්තැන ඇති නටඹුන් වලින් පෙනේ. මෙයට අමතරව ‘ආනමේත්‍ර’ යනුවෙන් හදුන්වන ආරක්ෂීත තාප්පයක්ද දෙවොල වටා ඉදිකර ඇත.

දෙවොලේ රාජකාරී කටයුතු වලට අවශ්‍ය රථ ගෙයක්ද සිංහාසන මන්දිරයක්ද, අතපත්තුමඩුවක්ද, මඩම් දෙකක්ද දෙවොලෙහි වෙයි.

මහා සමන් දෙවොලෙහි ඇති බොහෝ දේවල් කුතුහලය දනවන සුළුය. එහෙත් දෙවොලට යන එන වැඩි දෙනෙක් ඒවා පිළීබද අවධානය යොමු නොකරයි.